Dünya Gazetesi Çeviri Derneği
D.G: Derneğiniz hakkında bilgi verir misiniz (Kuruluş yılınız, yönetim kurulu başkanınız, yönetim kurulu üyeleriniz, telefon ve mail adresiniz)? Bugüne kadar sektör adına gerçekleştirmiş olduğunuz belli başlı çalışmaları anlatır mısınız? Ündeminizde yeni çalışmalar var mı söz eder misiniz?
Ç.D: Derneğimiz 17.11.1999 tarihinde İstanbul da kurulmuştur. Yönetim kurulu başkanı Prof. Dr. Hasan ANAMUR, başkan yardımcıları Osman KAYA ve Beki HALEVA’dır. Yönetim Kurulu üyelerimiz Prof. Dr. Işın BENGİ, Doç. Dr. İlknur BİRKANDAN’dır. Genel sekreter Nazlı KORKUT sayman Sinem KANLIÇAY’dır. Bize 0212 212 02 40 ve 212 58 32 no.lu telefonlardan ve posta@çeviriderneği.org ve [email protected] adreslerinden e-mail aracılığıyla da ulaşılabilir. Derneğimizini Web adresi : www.ceviridernegi.org
Bugüne kadar çevirmen, çeviri işletmecisi, çeviri bölümlerinin öğretim üyelerini bir araya getirmek için çeşitli etkinlikler yapılmıştır. Derneğin yapılanması, üyelik çalışmaları, Türkiye çapında örgütlenme, uluslar arası tanışıklıklar, dernek ve birliklere kayıt ve akreditasyon çalışmaları gibi faaliyetler birinci öncelikte ve yoğunlukta yürütülmüştür, halende yürütülmektedir.
Ülkemizde deprem, sel gibi afetlerin fazla ve büyük çapta oluşundan dolayı uluslararası yardımların rehabilitasyonu ve önlem alma çalışmaları kapsamında yapılan faaliyetlerde AFETTE REHBER ÇEVİRMENLİK (ARÇ) olgusu geliştirilmiş, mesleki eğitimler İstanbul Üniversitesi Almanca ve İngilizce Mütercim Tercümanlık Bölümlerinin işbirliğinde tamamlanmış afet alanında eğitim, İstanbul Valiliği İl Sivil Savunma Müdürlüğü eğitim alanında uluslararası standarda uygun olarak sivil savunma eğitmenleri tarafından gerçekleştirilmiştir.
Derneğimiz İstanbul Valiliği ile arasında bir protokol yaparak Çeviri Derneği, Afette Rehber Çevirmenlik faaliyet kapsamında afet sırasında yabancı arama kurtarma ekiplerine çevirmenlik ve benzeri hizmetler yapmak üzere Çeviri Derneği ARÇ Organizasyonu kurmayı (kısaca “ARÇ Organizasyonu”) ve bu organizasyona katılan gönüllü rehber çevirmenler aracılığıyla afetlerde etkin görev almayı amaçlamıştır.
Çeviri, çevirmen, çeviri eserleri ve telif haklarıyla ilgili çeşitli toplantılara destek olunmuş ve toplantılarda yer alınmıştır. Bunlardan en önemlileri İstanbul Üniversitesi Mütercim Tercümanlık bölümleriyle ortaklaşa düzenlenen “Türkiye’de Çevirmen Olmak” konulu panel ve yine Yıldız Teknik Üniversitesi Mütercim Tercümanlık Bölümünün desteğiyle Türkçe, Fransızca ve Almanca olarak düzenlenen “Çeviri İncelemelerinde Alanlar Arası İlişkiler” isimli kolokyumdur.
Elbetteki gündemimizde amaç ve hedeflerimiz doğrultusunda günceli de dikkate alacak şekilde çeşitli etkinlikler planlanmaktadır.
D.G: Çeviri hizmetleri veren firmalar 2002 yılında nasıl bir dönem geçirdi? 2003’ün ilk 9 ayı sektör için nasıl bir yıla işaret ediyor? Bu yılla ilgili beklentileriniz nelerdir?
Ç.D: Çeviri hizmetleri veren firmalar da ülkenin iniş ve çıkış trendlerinden etkilenmişlerdir. Değişime ayak uyduran, pazarlama tekniklerini değiştiren, kalite ve müşteri tatmininden ödün vermeyen bütün firmalar ekonomik gel-gitlerden etkilenmeden gelişimlerini sürdürmüşlerdir.
2003’ün günü kurtarmaya çalışan, kolay para kazanma heveslisi, rekabeti sadece düşük fiyat olarak gören firmaları çetin geçen rekabet koşullarında her gün daha fazla kan kaybedecek ve kapanacaklardır. Bu yıldan itibaren uluslararası, ilişkileri iyileşen ve AB Sürecine giren Türkiye’nin gelişimine paralel olarak çeviri sektörüne olan ihtiyacın artacağını umuyoruz.
D.G: Çeviri hizmetleri veren firma sayısı nedir? Bu firmaların ulaştığı Pazar hacmi konusunda bilgi verir misiniz?
Ç.D: Ülkemizde İstanbul, Ankara, İzmir başta olmak üzere daha çok ekonomik ve sosyal yönden gelişmiş illere yayılmış yaklaşık 500 irili ufaklı firma faaliyetini sürdürmektedir. Bu firmaların pazarın ancak 1/3’ni karşıladığı düşünülmektedir. Diğer kapasitenin serbest çalışan çevirmenler ve şirketlerde istihdam edilmiş kadrolu çevirmenler tarafından karışlandığı tahmin edilmektedir.
D.G: Şu anda sektördeki standartlar ve hizmetlerle ilgili nasıl bir yasal prosedür işliyor? Firmalar kuruluş aşamalarında bu standartları göz önünde tutuyor mu? Yapılması gereken denetimler nasıl sağlanıyor?
Ç.D: Derneğimizin kuruluş amaçlarından biri çeviri sektöründe standartlara uygun ve organizasyonların yasal prosedürlerin geliştirilmesidir. Ülkemizde çevirmenlik mesleği yeminli çevirmen, rehber tercüman ve simültane tercüman ve bunlara ek olarak telif eserlerinde rol alan yayın çevirmeni isimleri altında toplanmaktadır. Halbuki çeviri sektörüne içeriden bakıldığında bu sayılan isimlerin dışında ihmal edilen kurumsal çevirmen, ekonomik çevirmen ve teknik çevirmenler bilinmemektedir, bilinmediği kadar da önemsenmemektedir.
Çevirmenlik olgusu bütün sektörlerin içerisinde yer aldığı için örgütlenmesi de bugüne kadar kolay olmamıştır. Bu değişik sektörlerin vazgeçilmez unsuru olan çevirmenlik mesleği tanımlanamamıştır ve birlik, dernek, meslek odası gibi organizasyonlara dönüşememiştir. Son 3 yıldır bu konuda ciddi uğraşlar verilmektedir. Bütün sektörün aynı inançta, görüşte ve uğraşta olduğu söylenemez. İşte derneğimizin en önemli görevi bu anlayışı bütün sektöre ve temsilcilere yaymak olacaktır.
Derneğimiz sayfa, kalite, fiyat vb. standartları oluşturma ve uygulatma çabası içerisindedir. Çevirmenlik mesleğinin sosyal ve ekonomik yaşamda layık olduğu yeri alabilmesi için öncelikle mesleğin ilke ve etik değerlerini özellikle çevirmenlerin uygulaması gerektiği inancındayız bu nedenle çevirmenlik mesleğinin ilkeleri ve etiği çalışması yaparak bu çalışmayı web sayfamızın ilk açılışından itibaren yayınlamaktayız. Mesleğin 20 maddeden oluşan ilkeleri ve etiği’ne bütün meslektaşlarımızın uymasını, uyulması hususunda da etkileyici ve olumlu katkılarını bekliyoruz.
Bizim üyelerimizin dışında yer alan işletmeleri ve çeviriye değin çalışmaları denetleme yetkimizde şansımızda yok.
D.G: Gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında Türkiye’deki çeviri hizmetlerini nerede görüyorsunuz? Türkiye’de ve dünyada yaşanan gelişmeler ve yenilikler hakkında bilgi verir misiniz?
Ç.D: Gelişmiş ülkelerle ülkemizdeki çeviri ve dil hizmetleri sektörü karşılaştırıldığında kapasite ,finansman, uluslararası rekabet ve teknolojinin kullanımı konusunda farklılıklar gözlenmektedir. Ama bizdeki asıl eksikliğin örgütlenme, birlikte hareket etme, mesleği gelişmesi ve olgunlaşma sürecinde destekleme zihniyetinin olmadığı daha fazla hissedilmektedir.
Globalleşmenin her alanda iyiden iyiye kendini hissettirdiği günümüzde elbetteki bu gelişmeler paralelinde çeviri sektörü de payına düşeni alacaktır. Çok uluslu şirketlerin ve markaların dünya pazarlarında daha etkili olmaları, şirket ve hizmet kombinasyonu olarak birlikte hareket etmeleri dünya çeviri pazarında belirleyici olmaktadır. O nedenle bugün için multi-language çalışması içinde olan uluslararası çeviri şirketleri rekabet açısından daha avantajlı konumdadırlar.
D.G: İnternetin yaygınlaşması, çeviri programlarının ve kaynak yayınlarının artması gibi teknolojik yeniliklerin çeviri hizmetleri alanına yansımasından bahsedir misiniz? Bu tür yeniliklerin sağladığı katkılar nelerdir?
ÇD: 7-8 yıldır ülkemizde çeviri sektörü internetin gelişiminin ve kullanımının yaygınlaşmasıyla ciddi anlamda yapısal bir değişim göstermiştir. Tanıtımın doğrudan web sayfaları ve iş alışverişinin de hızlı bir şekilde e-mail ve modem aracılığıyla yapılabilmesi müşteri memnuniyeti ve rekabet açısından önem taşımaktadır.
D.G: Türkiye’de en çok hangi dile rağbet var. Bunun nedeni konusunda bilgi verir misiniz?
ÇD: Elbetteki İngilizce’ye ihtiyaç vardır. Gerek İngilizce’den Türkçe’ye gerekse Türkçe’den İngilizce’ye olan çeviriler toplam iş kapasitesinin ve talebinin neredeyse %80’ini oluşturmaktadır. Bunu Almanca, Fransızca, Rusça gibi diller izlemektedir. Bunun nedeni İngilizce’nin dünya üzerinde yaygın olarak kullanılması ve ekonomik, kültürel, endüstriyel hareketlerde İngilizce’nin uluslararası iletişim dili kabul edilmesidir. Teknolojiyi ve bilgiyi yaratan, tüketen ülkeler ve topluluklar İngilizce’yi tercih etmektedirler.
D.G: Sektörünüzde haksız rekabet ve fiyat öncelikli çeviriler sonucu kalitesizlik sorununun ortaya çıktığı söyleniyor. Sizin bu konu ile ilgili görüşleriniz nelerdir?
ÇD: Ülkemizin gelişen ve dışa açılan her sektörünün ortak sorunu olan düşük fiyatla haksız rekabet yaratma ve kalite çıtasını sürekli aşağıya çeken maliyet düşürme çabaları kalitesiz hizmetleri beraberinde getirmektedir. Bu çevirmenlerin gelişimini olumsuz yönde etkilediği gibi sektöründe gelişmesini engellemektedir.
Son zamanlarda ,ülkemizin kötü yönetiminden kaynaklanan ekonomik krizler, bu kısır döngüyü desteklemiş, hizmetlerin nihai tüketicisi gözünde de pazarlama bileşenlerinden fiyatlandırmayı en öne çıkarmıştır. Bu pazarda pay elde etmek için bazı işletmelerin ve serbest çevirmenlerin günü kurtarmak uğruna ucuz fiyata ve sürüme yönelmeleri elbetteki sektörümüze verdiği kadar hizmet sunduğumuz tüm sektörlere de zarar vermektedir.
Bu kısır döngü yüzünden 8-10 saat yerine günde 18-20 saat çalışan çevirmenler sağlıklı yaşamdan kopuyorlar. Bu şartlarda çalışan bir insanın bilgi düzeyi, deneyimi ne olursa olsun tüm iyi niyetine rağmen tatmin edici bir iş ortaya çıkarması zor gözükmektedir. Kaliteli çeviri yapan ve kalite anlayışından taviz vermeyen çevirmenler ve çeviri işletmeleri haksız rekabete uğramaktadırlar.
D.G: Gündeme getirmemizi istediğiniz konuyla ilgili sorunlar ve çözüm önerileriniz nelerdir?
ÇD: Bütün bunları önlemek için çevirmenleri ve çeviri işletmelerini çeviri derneği altında toplanmaya çağırıyoruz. Haksız rekabete, zorluklara ve olası mesleki tehlikelere karşı birlikte hareket etmeyi, sektörümüzü , mesleğimizi geliştirmeyi ve oluşacak potansiyelleri sektörümüz adına birlikte değerlendirmeyi öneriyorum.
Çeviri Derneği Danışma ve Yönetim Kurulları tarafından oluşturulan Çevirmenlik Mesleğinin İlkeleri ve Etiği çalışmasının okunması ve değerlendirilebilmesi için Web sayfamızı www.ceviridernegi.org adresimizi ziyaret ediniz.
Osman Kaya
Çeviri Derneği
Yönetim Kurulu Başkan Yard.