Kahramanmaraş Depreminde Afette Rehber Çevirmenlik Organizasyonu
Afette Rehber Çevirmenlik (ARÇ) Organizasyonu Görevlendirme Birimi, 6 Şubat 2023 sabahı Kahramanmaraş merkezli 7,7 büyüklüğündeki deprem haberi geldiği anda harekete geçerek acil müdahale çalışmalarını başlattı.
ARÇ olarak, Çeviri Derneği çatısı altında faaliyet gösteren, depremler başta olmak üzere meydana gelen afetlerde yabancı arama-kurtarma ekiplerine sahada sözlü çeviri desteği vermekte olan gönüllü bir girişimiz ve 2001 yılından beri resmî kurumlarla işbirliği içindeyiz.
Ülkemizin toplamda 10 ilini etkileyen Kahramanmaraş depreminin etkilediği alana bakıldığında geniş kapsamlı uluslararası yardım çağrısının yapıldığı bu afette, bizim açımızdan da acil müdahale süreci başladı. AFAD’la işbirliğimiz çerçevesinde, hazırlıklarımızı yapıp vakit kaybetmeden bölgeye doğru öncü grup olarak iki ARÇ üyesini yola çıkardık. İlerleyen saatlerde de, ARÇ üyelerinin topluca bulunduğu e-posta grubumuza harekete geçildiği bilgisini vererek, afet bölgesinde gönüllü çevirmen olarak görev almak isteyenlerin doldurması için ARÇ Görev Durum Formu’nu ilettik.
Öncü grubumuz; Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan AFAD’ın organize ettiği uçuşlardan biriyle, uluslararası yardım sürecinde merkezi rol oynayacağını öngördüğümüz Adana Havalimanı’na gitti. Yoğunluk nedeniyle bölgeye intikalleri gecikmeli olarak 6 Şubat Pazartesi akşamı saat 18.00’da gerçekleşti. Adana Havalimanı’nda gerekli irtibatları oluşturup hızlıca ARÇ Masası’nı kuran öncü ARÇ grubu, yabancı ekipleri ve kendilerinden sonra varacak ilk çevirmen grubunu orada beklemeye başladı.
Kısa süre sonra çok sayıda yabancı arama-kurtarma ekibi Adana Havalimanı’na gelmeye başladı. Gelen ekiplerle gerekli temaslar kuruldu, ekiplerin çevirmen ihtiyaçları belirlendi ve iletişim bilgileri alındı. İlk gecenin yoğunluğundan uçuşların gecikmesi sebebiyle pek çok yabancı ekip sahaya çevirmensiz gittiyse de daha sonra sahada çevirmenlerle buluşmaları sağlandı.
Sahada görev yapacak gönüllü çevirmenleri belirlemek için izlediğimiz yol kendi içimizden başlayarak halkayı kontrollü biçimde genişletmekti. İlk günün ihtiyacını kendi içimizde büyük ölçüde karşılayabileceğimiz öngörüsünde bulunduk. Gün içinde işbirliği içinde olduğumuz diğer STK’lara [İstanbul Rehberler Odası (İRO), Türkiye Konferans Tercümanları Derneği (TKTD) ve Çevirmenler Meslek Birliği (ÇEVBİR)] ulaşarak gönüllü çevirmen desteği için onları da sürece dahil ettik.
Görev Durum Formu’nu yalnızca ARÇ üyelerinden oluşan e-posta grubumuzda paylaşmış olmamıza rağmen kısa süre sonra internette de paylaşıldığını ve yayıldığını gördük. Bunun ardından çevirmen olarak sahaya göreve gitmek isteyen gönüllülerden olağanüstü sayıda başvuru aldık. Bu sayı hızla 10 bine yaklaştı. Çalışma sistemimiz bakımından tüm kamuoyuna gönüllü çevirmen çağrısı yapılması işlevsel bir yöntem değildi. Normal şartlarda öncelikle ARÇ eğitimi almış ve/veya sözlü çeviri deneyimi bulunan çevirmenlerin başvurularını almak, ön bilgilendirme yapmak ve göreve hazır çevirmenlerden havuz oluşturarak ihtiyaç somutlaştığında harekete geçmelerini bildirmek biçiminde çalışıyoruz. Kontrolümüz dışında bir anda oluşan binlerce başvurunun acil durum koşullarında değerlendirilmesi ve yönetilmesi bizim açımızdan sağlıklı değildi ve afet bölgesinde zamanla yarışırken bunları değerlendirmek büyük bir zaman kaybı anlamına geliyordu. Gerek o anda form dolduranlara gerekse bunun dışında sayısız kanaldan bize ulaşıp gönüllü olduklarını bildirenlere tek tek yanıt vermemiz ne yazık ki mümkün olmayacaktı. Öte yandan gönüllü olmak isteyenlerin ilgileri bizim için sevindirici ve saygıdeğer. Acil durum yönetimimizi zorlaştırmasına rağmen genelden gelen katılım isteklerini de belli ölçüde dikkate alarak boşluk oluştuğu durumda bazı görevlendirmeler yaptık. Ancak herkese dönüş yapma olanağımız olmadı. Bununla birlikte bu başvuruların bizim açımızdan bundan sonraki çalışmalarımızda verimli biçimde değerlendirilebilecek bir potansiyel oluşturduğunu memnuniyetle ifade etmek isteriz.
Görevlendirme sürecimizin temelini, sahadaki ihtiyaçların belirlenmesinin ardından hızla sahaya yollayabileceğimiz birikimli ve deneyimli gönüllülerin ilgili ihtiyaçlarla eşleştirilmesi oluşturuyor. Bunu isabetli, kontrollü ve hızlı biçimde gerçekleştirebilmek için koordinasyon süreçlerine önemli rol düşüyor. Sahadaki çevirmen ihtiyacının belirlenmesi de, bilgi kirliliğini aşmayı ve kaynağı belirsiz bilgileri doğru ve hızlı biçimde değerlendirmeyi gerektiren bir unsurdu. Bu nedenle ancak asıl kaynağa bizi ulaştırabilecek ihtiyaç çağrılarını işleme aldık ve ilk kaynakla görüşüp gerçek ihtiyacı belirleyerek yol aldık. İhtiyacın afet koşullarına uygun olarak belirlenmesi de, sürece çevirmen olarak uzman bakışıyla yaklaşmayı gerektiriyordu.
Bu kapsamdaki acil müdahale çalışmasında ARÇ’ın eğitimli ve deneyimli üyelerinden oluşan 15’ten fazla kişi, çevirmenlerin koordinasyonunda birinci derece görev aldı ve 2 hafta boyunca 7/24 çalıştı. ARÇ’ın İstanbul, Ankara, Sakarya’daki deneyimli üyelerinden oluşan merkez koordinasyon biriminin yanı sıra sahada bölge koordinasyonları da oluşturuldu. Adana Havalimanı, Gaziantep Havalimanı, Adıyaman Kriz Merkezi ve Hatay saha operasyon üssünde ARÇ Masaları ile birlikte Hatay ve Kahramanmaraş’ta sahada da temas halinde olduğumuz İRO’nun koordinasyon birimleri görev yaptı. ARÇ genel koordinasyonunda işbirliği yaptığımız STK’ların yanı sıra deprem bölgesinden de katılan gönüllü çevirmenlerle sahada görev yapan çevirmen sayısı 250 kişiyi buldu (görevlendirme ayrıntılarını aşağıdaki infografikte görebilirsiniz).
Açık ara İngilizce öncelikli olmak üzere 11 ayrı dilde (Almanca, Arapça, Çince, Felemenkçe, Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Kürtçe, Portekizce, Rusça, Ukraynaca) çeviri faaliyeti gerçekleştirildi.
Yürütülen koordinasyon kapsamında, sahada görev almalarına karar verilen gönüllü çevirmenleri ARÇ Saha Görevlendirmesi iletişim grubuna dahil ettik ve acil müdahale akışı içinde aralıklı olarak bilgilendirdik. Çevirmenlerin sahaya intikalleri, görev süreçleri ve sahadan ayrılışları ARÇ Koordinasyon Birimi tarafından takip edildi, sahadaki çalışmalar desteklendi. İletişim grubunda sahanın genelinden gelen bilgiler izlendi ve sahadaki çevirmenler arası bilgi akışı ve yardımlaşma sağlandı.
Tümüyle ve ilkece gönüllü olarak yürüttüğümüz, çevirmen desteğine yönelik acil müdahale çalışmamızı AFAD’ın ve yerli/yabancı bağlantıda olduğumuz diğer birimlerin ve ekiplerin bilgisi dahilinde 19 Şubat 2023 gecesi tamamladık.
İki haftalık süreç içinde öncelikle arama-kurtarma ekiplerine ve yine yoğun olarak medikal ekipler ve sahra hastanelerine sözlü çeviri desteği verdik. Birleşmiş Milletler’in ve uluslararası koordinasyon kuruluşlarının yetkililerle iletişiminin yanı sıra, Pakistan Başbakanı’nın ziyaretinde de çevirmen olarak görev aldık. Bu iki haftalık dönemi tamamen gönüllü çalışma olarak tanımlıyor, çalışma ilkelerimiz gereği de ARÇ olarak sadece gönüllü çeviri desteği veriyoruz. Yabancı arama-kurtarma ekiplerinin de ülkelerine dönmesiyle bu süreçteki görevlendirme ve koordinasyon işlevimizi tamamlamış olduk.
Son geldiğimiz aşamada, içinde bulunduğumuz afet sürecine yönelik olarak kendi koordinasyonumuzda yeni çevirmen görevlendirmesi yapmayacak olsak da hem acil müdahale evresinde sahaya yönlendirdiğimiz çevirmenlerle hem de bizimle yapıcı ilişki kuran her girişimle bilgi alışverişine ve yardımlaşmaya devam edeceğiz. Çalışmalarımızla ilgili ayrıntılı bilgilendirmeleri ilerleyen günlerde meslektaşlarımız başta olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşacağız.
Bu vesileyle, bu süreçte işbirliği içinde hareket ettiğimiz AFAD ve diğer yetkili birimlere, yakın ve verimli işbirliği yürüttüğümüz STK’lara, özellikle bu zorlu koşullarda sahada ARÇ ve İRO koordinasyonu altında uluslararası sözlü iletişimin sağlanmasında aktif rol alan gönüllü çevirmenlere ve sahada görev almasa da göreve hazır olan tüm gönüllü dostlarımıza teşekkür ediyoruz.
Depremzedelere bu kadar çok kişinin yardım etme isteği ve koordine olarak yürütülen çalışmalarda entegre biçimde hareket edilebilmesi, çevirmenlik mesleğinin afet müdahalesindeki önemini görünür kıldı. Bu yöndeki çalışmalarımızın yeni katılımlarla ve edinilen deneyimlerle güçlenerek devam edeceğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Her kesimden değerlendirmelere ve yapıcı eleştirilere açık olduğumuzun da bilinmesini isteriz.
İletişim: [email protected] Web Sitesi: https://ceviridernegi.org/arc/