Çeviri ve Çeviri Derneği

Bilgi toplumu olmak istediğimiz, AB ile uyum sürecine girmeye çalıştığımız şu dönemde ön planda olmayan ÇEVİRİ bütün bu gelişmeler açısından hayati önemi olan bir konu.

* Ülke çıkarlarını dışarıda temsil eden devlet adamlarımızdan, diplomatlarımızdan dış ticaret temsilcilerimize, iş adamlarımızdan spor adamlarımıza, kısacası kültürel ve sosyal alanda uğraş veren herkesin ihtiyacıdır ÇEVİRİ.

* ÇEVİRİ uluslararası ilişkinin her aşamasında iki ayrı dil ve kültür arasında yazılı-sözlü iletişimi sağlayan, uygulama alanlarına göre kendi içinde uzmanlaşma ve profesyonellik isteyen başlı başına bir meslek dalıdır.

* Teknoloji alanında son yıllarda yaşanan gelişmeler, ülkemizin teknoloji transferi, ithalat ve dışa açılmada yoğun çabalara girmesiyle özellikle kaliteli çeviriye duyulan ihtiyaç katlanarak artmıştır.

* Özellikle yeni kavramlar ve terimleri gerektiren, sürekli gelişim içinde olan teknik ve hukuk alanlarında çeviri ihtiyacı gözle görülür bir şekilde artmaktadır.

Hızla ve sürekli artan çeviri ihtiyacı, özel ve resmi kurumların bünyelerinde, istihdam ettikleri çevirmenler, serbest çevirmenler, çeviri büroları ve çeviri firmaları tarafından karşılanmaya çalışılmaktadır.

Çevirmenliği gerçek anlamda meslek edinmiş olan, zamanını ve emeğini bu konuda yoğunlaştıran profesyonel çevirmen sayısı yeterli olmadığı için ciddi bir açık meydana gelmektedir. Bu açık, boş zamanlarını çeviri yaparak, ek kazanç sağlayan çeşitli meslek temsilcileri ile kapatılmaya çalışılmaktadır. Ancak bu durum ihtiyacı yeteri kadar karşılamamakta, daha önemlisi, bilgi çağına yaraşır bir düzeyde kaliteli çeviri üretilememektedir.

Bu nedenledir ki gerek bilgi toplumu olma yolunda, gerekse AB’ye uyum sürecinde yol almak isteyen ülkemizde daha fazla profesyonel çevirmene ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyacın ne kadar büyük olduğu, çeşitli dillerde ciddi anlamda konusunda uzman profesyonel çevirmenlerin aranmasından da anlaşılmaktadır. Üstelik sadece İngilizce, Almanca, Fransızca gibi önemi bilinen dillerde değil, diğer Avrupa ve Asya dillerinde de profesyonel çevirmenlere duyulan ihtiyaç açıkça ortadadır.

Gelişmiş ülkelerde çevirmenlik mesleğinin meslekler literatüründeki ve ücretler skalasındaki yerine bakıldığında çeviriye ve çevirmene verilen önem anlaşılır. Böyle bir güçlü statünün oluşmasında bu ülkelerde yıllardan beri çevirmenlik eğitiminde izlenen olumlu politikaların da rolü açıktır.

Ülkemizde çevirmenlik eğitimi, 1983-84 yıllarında Boğaziçi Üniversitesi’nde İngilizce Mütercimlik ve Tercümanlık Bölümünde, bir yıl sonra da Ankara’da Hacettepe Üniversitesi’nde öğrenci almasıyla başladı. Sonraki yıllarda çeşitli üniversitelerde açılan mütercim tercümanlık bölümleriyle birlikte halen her yıl yaklaşık 400 kadar öğrenci alan 7 ayrı kurumda İngilizce, Almanca ve Fransızca dillerinde çeviri eğitimi yürütülmekte ve bu bölümlerde sektörün bir kısım ihtiyacına cevap veren çevirmenler yetiştirilmektedir.

Henüz ergenlik çağını yaşayan çevirmenlik eğitiminden beklenen, bu okulların alanlarında uzmanlaşmaları ve iş dünyasının reel ihtiyaçlarını dikkate almalarıdır. Dolayısıyla bu okulların, mezununu talep eden sektörlerle/piyasalarla  yeterli düzeyde işbirliği ve dayanışmayı oluşturmaları gerekmektedir. Bu ilişkiler açısından olumlu gelişmeler olmakla beraber henüz yolun başında sayılırız.

Çeviri sektörünün sorunlarının çözümü mesleki örgütlenmeden ve ilgili çevrelerin bir araya gelmesinden geçmektedir. Ne var ki bugüne kadar sektörde ağırlığı olan kişi ve kurumları bir araya getirecek bir örgütlenme girişimi gerçekleştirilememiştir. 1999 yılında kurulan ÇEVİRİ DERNEĞİ’nin kurucularına ve kuruluş sürecine bakıldığında bu yönde önemli bir adım atıldığı görülecektir. Çeviri bölümü öğretim üyeleri, çeviri işletmecileri, serbest çevirmenler ve çeviri dostlarının aynı amaçla ÇEVİRİ DERNEĞİ’nin çatısı altında toplanmaları sağlıklı ilişkilerin bir sonucudur ve başlıbaşına önemli bir gelişmedir. Uzun yıllardan beri arzu edilen bu tür bir gelişmenin ÇEVİRİ DERNEĞİ kimliğinde gerçekleşmiş olması sektörün sorunlarının gündeme alınacağı ve çözüm yollarının açılacağı inancını güçlendirmektedir.

Yetersiz birçok insan çevirmenlik yaparak hem kendileri ağır bir yük altında kalmakta hem de iş sahiplerine ve sektöre zarar vermektedir. Piyasada ve kurumlarda çeviri hatalarının ve kalite düşüklüğünün yol açtığı zararların boyutları sanıldığından da büyüktür ve milli ekonomimizde kalem tutacak bir kayıptır. Ülkemizde çeviri ve çevirmenliğin standartları ve normları, etik kuralları ve mesleki gerekleri yeni yeni oluşmakta ve önemi de yeni anlaşılmaktadır.

Piyasada yazılı çeviri için oluşan fiyatlarına bakıldığında, sektördeki oturmamışlık ve dengesizlik hemen göze çarpar. İngilizce, Fransızca, Almanca dillerindeki (1000 byte’lık) 1 sayfa çeviri için 4 ila 30 $arasında fiyatlar verilmesi dengesizliğin açık bir göstergesidir. Bu fiyatların AB ülkelerinde (1 sayfa çevirinin) ortalama fiyatının 20-40 $ olduğu gerçeği ile karşılaştırıldığında bu durum anlam kazanmaktadır. Fiyat oluşmasındaki ölçüsüzlük, nitelikli çevirmeni de kalite arayan iş sahibini de korumamaktadır. Çok özel bilgi ve birikim gerektiren böyle bir mesleğe girebilmenin ülkemizdeki tek koşulu, sadece noterlerde yemin zaptı düzenlenerek yeminli çevirmen statüsünün verilmesidir. Bunun dışında başka bir resmi düzenleme yoktur. Kurumlaşmalara ihtiyacın büyük olduğu ülkemizin bu ortamında ÇEVİRİ DERNEĞİ’nin kurulmuş olması sevindirici bir gelişmedir.

ÇEVİRİ DERNEĞİ’nin öncelikli görevleri arasında, hem çevirmeni hem iş sahibi konumundaki özel ve tüzel kişileri koruyan iş standartlarının oluşması, çevirmenliğin mesleki etik değerlerinin tanımlanması, sektörle akademik kurumların işbirliğinin geliştirilmesi, meslek içi eğitim, dernek üyelerinin kendi aralarında dayanışması, haberleşme, uzlaşmazlıklarda arabuluculuk yer almaktadır ve bu konular Dernek içinde kurulan komisyonlarla şimdiden gündeme alınmıştır. Deneyimli ve nitelikli çevirmenlerin, bu alandaki yetkin eğitimci ve araştırmacıların, sektördeki ciddi ve güvenilir işletmecilerin daha geniş katılımıyla ÇEVİRİ DERNEĞİ bu görevleri daha büyük bir güçle yerine getirebilecektir.

ÇEVİRİ DERNEĞİ 16 Aralık 2000 Cumartesi  günü gerçekleştirdiği bir buluşmada bu isteğini vurgulamıştır. Çevirmen, yazar, eleştirmen ve çeviri eğitiminde yıllarını geçirmiş ve çevirmenlere örnek olmuş değerli öğretim üyesi Prof. Dr. Tahsin Yücel’in onur üyeliğine seçildiği bu buluşma sıcak, yoğun dostluk ortamda gerçekleşmiştir. Dernek Başkanı Prof. Dr. Hasan Anamur’un yaptığı konuşmada Tahsin Yücel’in onur üyeliğinin, geniş kesimlere ulaşıp etkin çalışmalar yapması yolunda ÇEVİRİ DERNEĞİ’ne güç vereceği vurgulanmıştır.

ÇEVİRİ DERNEĞİ hakkında: 0212-250 8578 ve 0212-2120240 nolu telefonlardan arayarak bilgi alabileceğiniz gibi, www.ceviridernegi.org adresli web sitemizi ziyaret ederek veya [email protected] adresine e-posta yoluyla ulaşabilirsiniz.

Osman Kaya
Çeviri Derneği Başkan Yardımcısı
İstanbul-20.02.2004